Właściwa wentylacja budynku jest niezwykle ważna i ma ogromny wpływ na wiele innych czynników stanowiących o właściwej eksploatacji domu –  dobre samopoczucie, odpowiednia temperatura, odpowiednia wilgotność powietrza itp..

Już na etapie projektowania domu mamy do wyboru dwa podstawowe warianty wentylacyjne:

WENTYLACJA  GRAWITACYJNA

Jest to najstarszy i najprostszy system  wymiany powietrza w budynkach. Na czym ona polega? W trakcie realizacji budowy budynku należy uwzględnić wykonanie pionowych kanałów wentylacyjnych, które mają za zadanie odprowadzić ciepłe powietrze z górnych partii pomieszczeń na zewnątrz. Przy określonych warunkach atmosferycznych w kominie wentylacyjnym powstaje różnica ciśnień tworząc ciąg powietrza – tzw. cug. Powietrze zostaje wciągnięte kanałem wentylacyjnym do góry i wydalone przez komin, na jego miejsce dzięki wietrzeniu pomieszczeń przez okna dostaje się świeże powietrze.

Dużym minusem wentylacji grawitacyjnej jest to, że działa ona tylko w określonych warunkach:

• Okna nie są całkowicie szczelne i pozwalają na  napływ świeżego  powietrza z zewnątrz: uchylone okna, otwarte nawiewniki okienne itp.
• Wewnątrz budynku jest znacznie cieplej niż na zewnątrz (różnica temperatur musi wynosić co najmniej 12 stopni C). Wentylacja ta nie będzie więc działała w ciepłe dni.

Wraz z rozwojem budownictwa energooszczędnego wentylacja tradycyjna jest coraz mniej skuteczna. Szczelna stolarka okienna i drzwiowa uniemożliwia napływ powietrza z zewnątrz. By zadziałała musimy wietrzyć – bez tego będziemy oddychać zużytym, wilgotnym powietrzem, pełnym roztoczy i bakterii. Brak wietrzenia może również spowodować  powstawanie grzybów i pleśni na ścianach – ich usunięcie jest bardzo trudne i kosztowne. Wiosną i latem wietrzenie stanowi nie lada problem dla alergików, ponieważ do mieszkania nawiewane są alergiczne pyłki, zimą natomiast wpuszczamy do środka spaliny opałowe, smog. Wietrzenie zimą jest również bardzo nie korzystne z ekonomicznego punktu widzenia – wpuszczamy do środka zimne powietrze, które musimy ogrzać. Jedynymi zaletami wentylacji grawitacyjnej jest chyba to, że nie wymaga rozprowadzania instalacji wentylacyjnych ani wykorzystywania żadnych urządzeń mechanicznych- jest ona jednak bardzo ograniczona.

REKUPERACJA

Rekuperacja to mechaniczna wymiana powietrza w budynku połączona  z odzyskiem ciepła. Systemy rekuperacyjne są coraz częściej i chętniej stosowane w budownictwie nowych domów – nastawionych w dużej mierze na energooszczędność. Instalacja rekuperacyjna składa się z wymiennika krzyżowego ( rekuperatora) oraz układu kanałów wentylacyjnych, które maja za zadanie przetransportować powietrze w odpowiednie miejsca. Świeże powietrza zostaje dostarczone do pomieszczeń z zewnątrz a  zużyte, zanieczyszczone dwutlenkiem węgla, krzem, nieprzyjemnymi zapachami zostaje usunięte.

System rekuperacji ma za zadanie odzyskać  z usuwanego powietrza energię / ciepło i wykorzystać ja ponownie do ogrzania (zimą) lub ochłodzenia (latem) nawiewanego powietrza. Świeże powietrze zasysane z zewnątrz przez otwór w budynku przechodzi przez wymiennik ciepła rekuperatora ogrzewając się w jego kanalikach dzięki energii uzyskanej z powietrza usuwanego. Dzięki nieprzerwanemu przepływowi powietrza wewnątrz pomieszczeń cały czas unosi się  świeże, nawiewane z zewnątrz powietrze z niską zawartością dwutlenku węgla. Które system rekuperacyjny dodatkowo filtruje i usuwa z niego zanieczyszczenia.Dzięki rekuperacji problemy, które napotykamy w przypadku wentylacji grawitacyjnej przestając istnieć .

W  dzisiejszych czasach w przypadku budynków energooszczędnych rekuperacja powinna być standardem a w budynkach pasywnych jest wręcz obligatoryjna. Nowe budownictwo zakłada maksymalną eliminację mostków termicznych i dąży do maksymalnej szczelności. Oznacza to że w takim budynku musimy rozwiązać problem dopływu świeżego powietrza przy jak najmniejszych stratach energii. Rekuperacja to system, który nie potrzebuje kominów, których średni koszt to ok 12-14 tysięcy złotych. To system, który zapewnia wentylowanie powietrza we wszystkich ważnych pomieszczeniach jak salon, pokoje, łazienki. System ten nie tylko w sposób zbilansowany zastępuje zużyte powietrze świeżym ale również odzyskuje w wymienniku ciepła energię ze zużytego, wyrzucanego powietrza oraz oczyszcza za pomocą filtrów zasysane powietrze z zewnątrz.

Analizując koszty instalacji rekuperacji musimy wziąć pod uwagę kilka czynników: rekuperacja to koszt średni ok. 15.000,00 zł ale odejmując wartość kominów np. 12.000,00 zł to już tylko 3.000,00 zł. Dodatkowo musimy wziąć pod uwagę fakt, iż sprawna instalacja rekuperacji oszczędza ok. 30% kosztów ogrzewania. Jeżeli przyjmiemy, że to np. 5.000,00 zł rocznie to  mamy oszczędność rzędu 1.500,00 zł rocznie. Wniosek z tego jest taki, że w skali dwóch lat eksploatacji takiego systemu wychodzimy na zero, a w dalszych latach mamy czysty zysk. Oczywiście eksploatacja systemu rekuperacyjnego jako urządzenia mechanicznego ma swoje koszty: co kwartał musimy wymieniać filtry, konserwować rekuperator i zapewne w skali 10 lat istnieje ryzyko, że trzeba go będzie naprawić lub wymienić. Roczny koszt filtrów to ok 200 zł a cena samego rekuperatora oscyluje między 3 a 6 tysiącami zł, w zależności od firmy i modelu. Jakkolwiek by na to nie patrzeć wyjdziemy na plus- i to nie tylko finansowy. Dzięki rekuperacji zapewnimy sobie i swoim bliskim stały dopływ czystego i zdrowego powietrza, brak wilgoci, pleśni. Zimą unikniemy w domu smogu, wiosną i latem alergenów, wilgotność powietrza jest zawsze na właściwym poziomie i oddychamy czystym powietrzem. Jeżeli wykonujemy rekuperację w budynku, który wyposażony będzie w pompę ciepła czy gruntowy wymiennik ciepła możemy również obniżyć latem temperaturę wewnątrz od 3 do 8 °C.